Posts tagged communicatie
Over communicatieafdelingen, universitaire pers en de vrijheid van meningsuiting
Linda Duits waarschuwde op 3 september in Folia voor een toenemende invloed van communicatieafdelingen op de universitaire pers. Tot nu toe heb ik altijd aan de kant gestaan als het schijngevecht tussen journalistiek en voorlichting weer eens losbarstte (meestal gaat die discussie over slechte journalistiek en slechte persvoorlichters), maar dit keer ‘hap’ ik.
Vrijheid van meningsuiting
De vergelijking met het dictatoriale Oezbekistan vind ik echt niet kunnen. Duits doet journalisten en bloggers in dictatoriale landen daarmee onrecht. De repressie van een bevolking door een dictatuur gaat heel veel verder dan een online magazine niet meer financieren. Dat hoef ik niet uit te leggen, toch? Duits schrijft: ‘Controle over wat er gezegd en geschreven mag worden is eng.’ Dat is waar, maar daar gaat het niet om bij de universiteiten/hogescholen. Iedereen mag zeggen en schrijven wat hij of zij wil. De vraag is in hoeverre een (onderwijs)instelling mensen moet aannemen/betalen om onder een onafhankelijk redactiestatuut over die instelling te schrijven (en om dat als drukwerk te verspreiden). En dat in een tijd waarin iedereen dankzij weblogs, Twitter, Facebook… meer dan ooit te voren mogelijkheden heeft om zijn of haar mening uit te dragen.
Ondersteunend
Afdelingen communicatie zijn volgens Duits een ‘bedreiging voor de universitaire praktijk’. Dat verbaast me. Wat we bij Externe Communicatie van de TU Delft vooral doen is wetenschappers, bestuurders en studenten helpen om hun boodschap uit te dragen. We helpen contact te leggen met de media en leggen uit hoe de media werken en hoe je je boodschap kan overbrengen. We geven workshops over bloggen, twitter en andere social media. We laten zien hoe de buitenwereld kijkt naar boodschappen vanuit de universiteit of individuen. Dat helpt wetenschappers om hun doelen (verspreiden van onderzoeksresultaten of fondsenwerving bijvoorbeeld) te bereiken.
Ik ken natuurlijk vooral de situatie bij de TU Delft en vroeger die bij de Universiteit Maastricht, maar hoor ook wel eens wat over hoe de collega’s elders het doen en meestal is dat niet fundamenteel anders.
Goed nieuws
Leggen we daarbij de nadruk op positieve verhalen? Ja, dat klopt wel. We zijn van ‘be good and tell it’. Maar journalistiek is ook niet waardenvrij. Ik kies mijn krant en de programma’s die ik bekijk vanwege de onderwerpen die ze behandelen en de manier waarop ze dat doen. Bovendien, in de journalistiek geldt bijvoorbeeld vaak dat goed nieuws, geen nieuws is, toch? Dat is een journalistieke, maar geen objectieve keuze.
Bladeren
Ik ben het wel met Duits eens dat het jammer is dat papier verdwijnt. Niet specifiek bij universiteitsbladen (Delta verschijnt nog in gedrukte vorm, zij het minder vaak dan vroeger), maar in het algemeen. Sinds de papieren wetenschapsagenda niet meer op mijn bureau ligt, volg ik de promoties e.d. veel minder. En die handige universiteitsgids mis ik nog wekelijks. Ik houd van bladeren door de bladen, maar de dagelijkse online nieuwtjes wil ik ook niet meer missen. Hoe jammer het ook is, in de praktijk moet je keuzes maken. Het maken en verspreiden van drukwerk is helaas duur.
Balans van zoet, zuur, zout, bitter en umami
Waarom bloggen mijn mannelijke collega’s vrij fanatiek, terwijl de dames (inclusief ikzelf) aarzelend aan de kant staan? Tijdens een lunchgesprek vertelde collega @Inbon dat ze af en toe aan een blog begint, maar vaak vindt ze dat de insteek te negatief is. Je wilt toch niet dat wie jou googled allemaal negatieve stukjes tegenkomt? Er wordt op het web al zo veel geroepen hoe slecht van alles en nog wat is ‘#failfailfail!!!’ (tot zover @Inbon). Maar toch, boosheid en verontwaardiging zijn sterke impulsen om de pen te grijpen. En vaak een leuke bril om door te lezen.
Het gesprek leidde tot de conclusie dat een goede blog bestaat uit de juiste balans tussen zoet, zuur en bitter. Die had ik een paar dagen eerder opgepikt in een kookprogramma en leek me hier uitstekend te passen. Hij past trouwens ook op communicatie in het algemeen en, op het gevaar af hoogdravend te zijn, het leven zelf.
Zoet: Staat bij uitstek voor het verleiden. Waarom zou ik je blog lezen als ik geen zoet krijg? Ik wil me in je blog herkennen, het gevoel hebben dat het voor mij geschreven is, lezen dat ik en mijn achterban het best goed doen… Rond ook af met zoet. Als het snoepje bij het verlaten van een restaurant: een goed gevoel bij het afscheid.
Zuur: Een beetje zuur kan heel verfrissend zijn. Eenmaal verleid, mag je me best even prikkelen of me uit mijn comfortzone halen. Alleen maar zoet bevredigt de trek tenslotte niet echt.
Bitter: Het gevaar bestaat dat ‘verfrissend’ doorschiet naar bijtend of bitter. Weinig mensen houden van bitter. Voorzichtig mee zijn dus. Hoewel, er is niks mis met een goede blog voor een niche.
Voorkom in ieder geval een bittere nasmaak.
Zout: Een vleugje humor, voegde collega @MichelvanBaal per tweet toe. Eens, humor als een vleugje zout dat je voor het opdienen over een gerecht strooit. Niet om cynisch in open wonden te wrijven. Het bittere hadden we immers al.
Er blijkt nog vijfde smaak te bestaan: umami. Dat wist ik niet, maar ik kwam het tegen toen ik mijn huiswerk deed voor deze blog. Het is altijd leuk als er wat nieuws te leren valt, ook in een blog.
Pittig is niet een smaak, maar een pijnsensatie. ‘Food for thought’ voor wie van pittige tekstjes of gerechtjes houdt.
Heb ik hiermee alle aspecten van een leuke blog opgesomd? Nee, vast niet. Waarschijnlijk is het ook een ‘vrouwending’ om mij dit af te vragen. Is dat de reden waarom we staan te twijfelen in plaats van de sprong te wagen? Die vraag of je blog wel goed genoeg is, of je wel alles hebt gezegd? Misschien is het antwoord daarop dit keer wel ‘nee’. Dit keer is het goed genoeg als dit stukje u goed gesmaakt heeft.
Meer smaakjes
En dan zijn er nog al die lekkere kruidjes en andere smaakjes, die uiteindelijk bestaan uit deze vijf basissmaken. Heerlijk, maar met mate en niet alles door elkaar. Zo is het ook met schrijven. Ik had nog allemaal leuke weetjes: dat zout het enige gesteente is dat mensen eten, dat zout vroeger een betaalmiddel was en dat ‘soldaat’ komt van ‘sal’. Maar tja, schrijven is schrappen. Je kunt altijd nog een linkje toevoegen, zoals deze naar een mooi artikel van Trouw over smaken: Het zoet, het zuur, het zout, het bitter.
Maak de dag van een journalist
Het is heel erg zonde als je als persvoorlichter een mailtje krijgt waarin staat dat een student of medewerker vorige week iets leuks heeft gedaan. Het had een leuk bericht kunnen worden, het had de beeldvorming van de TU Delft kunnen versterken, als we het op tijd geweten hadden. Dit overkomt ons elke maand wel een paar keer en het frustreert mij en mijn collega’s steeds weer want er blijven te veel mooie verhalen liggen.
Hoe los je dat probleem op? Ik besloot te proberen de kennis van marketing- en communicatiecollega’s die daar belangstelling voor hadden, te versterken. Als zij meer kennis hebben van wat nieuws is, of er gevoel voor ontwikkelen, gaan ze waarschijnlijk meer en vooral betere informatie doorgeven aan de persvoorlichters en kunnen wij de media voeden met leuk nieuws. Zo ontstond het idee voor de workshop ‘Dit is het nieuws’, die ik op 5 november 2012 voor het eerst gaf.
Overigens vind ik het ook gewoon leuk om over mijn vak te praten, het inspireert me. Door het geven van mediatrainingen en workshops crisiscommunicatie heb ik ervaren hoe leuk het is om op die manier kennis te delen. De vragen en feedback die je krijgt dwingen je om na te denken over de dingen die je doet. Waarom doe je dat ook alweer zo? Is dat nog goed? Overigens vind ik het andersom ook leuk, dus bij dezen een oproep aan de collega’s om hun kennis te delen en me te inspireren met hun inzichten. En nog iets waar ik blij mee ben: ik leer op deze manier collega’s waarmee ik verder weinig contact heb beter kennen, en zij mij.
Inschatten of iets nieuws is of niet, blijft gedeeltelijk een kwestie van gevoel of ervaring. Bij de afweging om bijvoorbeeld een persbericht te maken, zeggen mensen wel eens: ‘Niet geschoten is altijd mis.’ En altijd weer denk ik even, ‘Is dat niet waar? Wat zeur ik ook’. Maar nee, het is niet waar. We willen dat journalisten (blijven) vinden dat onze persberichten de moeite waard zijn om minstens even te lezen, onze tweets om te blijven volgen… Voor mij is de quote van Susan Young heel sprekend: journalisten worden een groot deel van hun tijd verveeld met nieuws dat ze niet boeit. Maak hun dag! Geef ze dat nieuws waarvan ze zin krijgen om er mee aan de slag te gaan.
Susan Young, 5 Ways to Think Like a News Reporter
Als universitaire persvoorlichter (en het zal elders niet veel anders zijn) bemiddel je tussen twee -werelden. De interne wereld waar heel veel gebeurt: veel leuke dingen en veel belangrijke dingen. Maar voor wie zijn ze leuk en belangrijk? De buitenwereld heeft veel interesse voor onze berichten, mits we de (voor hen) niet relevante berichten er uit filteren. Dat is onze taak als voorlichters. Maken dat journalisten wat minder nee hoeven te zeggen, omdat wij dat al voor ze hebben gedaan. En zo vaak mogelijk ‘hun dag maken’ met onderwerpen waarmee ze aan de slag kunnen.