Posted in 2017

Wat maakt dat mensen ‘alternative facts’ geloven? Als we dat begrijpen kunnen we als communicatie professionals die mechanismen wellicht gebruiken om onwaarheden te ontkrachten of om onze eigen informatie beter over te brengen.

In elk geval lijkt het me goed om onszelf bewust te zijn van die mechanismen, omdat ze ons ook kunnen beïnvloeden in ons werk, bijvoorbeeld bij de keuze van onderwerpen waarover we communiceren. Daarom vond ik wat hierover werd gezegd in de MOOC over Fake News, Facts and Alternative Facts (zie mijn vorige blogpost) erg interessant. De informatie uit de MOOC heb ik hier aangevuld met een paar punten die ik tegenkwam in een artikel in Psychologie Magazine.

– Informatie die onze mening bevestigt geloven we eerder (confirmation bias).
– Mensen die op ons lijken of die tot dezelfde groep behoren geloven we eerder (cognitive bias).
– Hoe vaker we iets horen, hoe meer we het geloven.
– Als we iets horen dat tegen onze mening ingaat , willen we het niet geloven en wordt onze oude overtuiging soms nog sterker (backfire effect). Deze strip legt op een leuke manier uit hoe dat werkt.
– We hebben de neiging om als we een getal zien, te denken dat het een feit is. Hoe exacter het getal, hoe geloofwaardiger. (Uit Psychologie Magazine)
– Ons brein heeft de neiging verbanden te zien. (Uit Psychologie Magazine)

Drogredeneringen:
– A kwam na B, dus B is de oorzaak van A. Tyler Vigen heeft een leuke website met dergelijke schijnbare verbanden.
– Iedereen gelooft het dus het moet waar zijn (bandwagen fallacy).
– Een bekende Nederlander, filmster… zegt het, dus is het waar.
– Het argument van je tegenstander zo simpel uitleggen dat het niet meer klopt (strawman fallacy). Daarmee maakt je de discussie onmogelijk.

De volgende vraag is natuurlijk of en hoe we als communicatie professionals gebruik kunnen maken van deze mechanismen.

Bronnen:
– MichiganX Teach-Out: Fake News, Facts, Alternative Facts, door Josh Pasek, Brian Weeks en Will Potter.
– Artikel ‘Kritischer denken levert je veel op’ in Psychologie Magazine, april 2017. Over het boek ‘Uit betrouwbare bron’ van Daniel Levitin.

PS Vul gerust aan als je meer mechanismen kent.

In het weekend van 21 april organiseerde de University of Michigan een Teach-Out over Fake News, Facts and Alternative Facts.

De Teach-Out bleek meer te zijn dan alleen een korte MOOC (online cursus). Het was niet alleen gericht op het overdragen van kennis, maar wilde vooral een discussie op gang brengen. Een Teach-Out grijpt terug naar de Teach-Ins van de jaren ’60: events van enkele dagen over een belangrijk, complex thema uit de politieke actualiteit, zoals destijds de Vietnam oorlog. Met Teach-Outs richt de University of Michigan zich nu weer op actuele maatschappelijke thema’s. Maar nu wil ze niet alleen de mensen op haar eigen campus, maar een nog veel breder publiek bereiken. Aan deze Teach-Out namen mensen deel uit 130 landen.

De University of Michigan vindt het nieuws en de invloed van fake news en alternative facts zo’n belangrijk thema omdat burgers in een democratie zich door nieuws informeren en een mening vormen over wat er speelt, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid. En het nieuws geeft politici een beeld van wat het volk wil, stelde Josh Pasek, een van de docenten.

Josh Pasek, Brian Weeks en Will Potter schetsten in enkele videocolleges een theoretisch kader: hoe weet je of iets waar is (welke soorten bewijs bestaan er), welke soorten onjuist nieuws bestaan er (van satire tot bewust misleidende informatie), hoe herken je onjuiste informatie… De videocolleges werden afgewisseld met een aantal interviews met journalisten die tevens gastdocent zijn aan de UM over hoe zij informatie zoeken en selecteren.

Interessant vond ik bijvoorbeeld de psychologische mechanismen waarmee we als nieuwsconsument onszelf onbewust dwarszitten, zoals cognitive bias (de neiging om mensen die op ons lijken meer te geloven) en het backfire effect (als je iets hoort dat tegen je mening ingaat, verwerp je die nieuwe info soms en wordt je oude overtuiging nog sterker). De MOOC werd afgesloten met de aansporing om je eigen nieuwsconsumptie een week kritisch tegen het licht te houden met behulp van deze “10 Questions for Evaluating Media” handout.

Ik vind het idee achter Teach-Outs interessant. Het kan een manier zijn om een discussie op gang te brengen die gevoed wordt door wetenschappelijke kennis. Of dat ook echt werkt kan ik moeilijk beoordelen. Voor mijzelf gaat een discussie op deze manier niet echt leven. Zelf gebruik ik online cursussen liever als een boek, ik lees, bekijk en beluister ze, maar krijg niet het gevoel dat ik deel uitmaak van een klas of een groep. Daar heb ik ook geen behoefte aan.

Inhoudelijk vond ik het boeiend. Op de grote lijnen hoorde ik niet veel nieuws, maar het was interessant om de informatie gestructureerd te bekijken, met hier en daar wat nieuws of in een prikkelende combinatie. Jammer was wel dat alleen Amerikaanse media aan bod kwamen.

In het weekend van 5 mei is de volgende Teach-Out van de UM: Stand up for Science: Practical Approaches to Discussing Science that Matters en later volgt er nog een over Obamacare. Kijk hier voor de geplande events.